Soyağacı Çıkarılması için yol

Devlet Arşivleri Başkanlığında görevli Levend Kürşat Kırca'nın SOYAĞACI ÇIKARILMASI sorusuna verdiği yanıt, konuyu araştıranlar için aydınlatıcı bilgiler içeriyor.
(Zafer Özkaynak, LOZAN MÜBADİLLERİ 1923 Facebook Grubundan alıntılanmıştır.)

Kendisinin yanıt-açıklamasını buraya alıntılıyoruz:
"Soyağacı çalışması zor bir konu. En önce elinizde iyi bir aile hikayesi olması lazım. Bu bilgileri e-devletden yayınlanan soyağacı listesi ile destekleyebilirsiniz. Mübadiller için 1924'de Yunanistan'da terk ettikleri mallar için tasfiye talepnameleri düzenlenmiş. Bu belgelerden aile reisinin nerede ne kadar mal bıraktığını öğrenmekteyiz. 1880 ve 1903 nüfus sayımlarına ait kayıtlar Ankara'da Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Arşivi'nde olup dijitalleştirme sebebiyle kapalıdır. E-devlet üzerinde yayınlanan soyağacı bilgileri 1903 nüfus sayım sonuçlarından elde edilen bilgilerdir. Bizim arşivimizde 1831 yılında askerlik amacıyla yapılan sadece erkeklerin sayıldığı nüfus defterleri mevcuttur. Bu defterlerde aile reisi ile birlikte bütün erkek çocukların isimleri yazılıdır. O dönem resim olmadığından aile reisleri fiziki durumları tarif edilerek kayıt edilmiştir. (orta boylu sarı sakallı gibi), Bazen meslek ve lakap isimleri de yazılan defterler vardır.

Bunun dışında 1840-45 yıllarında yapılan gelir vergisi defterleri vardır. Bunlara temettuat defterleri diyoruz. Bu defterlerde de tüm gelir sahiplerinin malları ile kayıt altına alınmıştır. (kaç ineği,.kaç ağacı, vs), 1530 yıllarında tutulan tahrir (arazi kayıt) defterlerinde de vergi sahiplerinin isimleri geçiyorsa da bunları şecere ile irtibatlandırmak çok zordur. Yine 1650'li yıllarda tutulan avarız defterlerinde (olağanüstü zamanlarda toplanan vergiler) kimden ne kadar vergi alındığı yazılmış ama isimleri secere ile irtibatlandırmak yine zordur. Bunun dışında eğer kaldıysa İSAM'da kazaların şeriye sicilleri var. Burada kadıların tuttukları kayıtlar olup vekalet, veraset ilamları alım-satım, nikah işlemleri ile alakalı kayıtlar mevcuttur. Atalarınız idari bir görevde bulundu ise kadı, belediye reisi, aza vesair bunlar içinde son dönemde yayınlanan vilayet salnamelerine bakmak gerekir. Osmanlı arşivinde hukuki, mali ve askeri işler ile alakalı şahısların devletle olan ilişkilerine dair kayıtlar vardır. Atalarınızın devletle alakalı resmi başvuru ve işleri varsa belki bu kayıtlarada ulaşılabilir. Şehitler ile alakalı Milli Savunma Bakanlığı Arşivi'nde Birinci Dünya, Balkan, Kurtuluş Savaşı şehitlerini ulaşma imkanı vardır.

Velhasıl bütün bu kayıtlara ulaşmak için elinizde iyi bir aile tarihi listesi olması lazım."

* Zafer Özkaynak, LOZAN MÜBADİLLERİ 1923 Facebook Grubu paylaşımından alıntılanmıştır

KONUYA İLİŞKİN KATKI İÇİN YAZAN -BALKAN GÖÇMENİ EKLİYOR...

Yazida eksik bilgiler var . İkinci nüfus sayimini belirtmemis ki bu sayim Sultan Hamid zamanına aittir ve 1303/1887 tarihlidir. Bu tahrire ait defterlerde kadın nüfus da yazılıdır. Her köy haneleriyle beraber tahrir edilmiştir. Her hâneye bir numara verilmiştir. Bu hânenin reisi olan erkek lakabı ve babasının adıyla kaydedilmiştir.

Sonra o hane reisinin varsa erkek ve kız kardeşleri, yeğenleri ve amcazadeleri yazılmış; sonra varsa annesi ve ceddesi (büyükannesi) yazılmış; bilahare de bu tarihten sonra dünyaya gelenler kaydedilmiştir. Herkesin doğum tarihi vardır; ancak çoğunun ölüm tarihi kaydedilmemiştir. Ankara'da saklanir bu arsivler ama arastirmaya kapalidir, Bunun sebebi digitallesme degil milli guvenlik sebebidir.

Benzer durum tapu sicil kayitlari da oyledir kapalidir. Ayni ondan onceki 1830 sayimi gibi. En son 1905 sayimi vardir. Edevlette ne kadar duzgun gectigi tartisilir. Çunku osmanlicadan latin harflerine tercume edilip yazildigindan hatalar ile doludur.

Ayrica 1905 savas zamani oldugundan nufusta yazilmayan koyler kasabalar coktur. Ayrica 1905ten sonra 1925 sayimi vardir ki o sayim hakgetire tam bir soze dayali sehven yazilmis bir kayittir. Kim kimin gercekten atasi bilinmez, sonrasinda ise soyadi kanunu ile zaten herkesin istedigi soyadini atasindan gelenleri kullanamamasi cogu zaman memurlarin kafasina gore soyadi vermesinden oturu kardeslerin dahi soyadlari farkli olabilir.

Dunyada baska hic bir ulke de bu sekilde soyadi kanunu zorla verilmemistir, hatta oglu seklinde biten soyadlarini almak yasakti ki kimin dedesi vs oldugu anlasilmasin diye. O sekilde soyadi alanlara bakin bir cogunun soyadinn sonradan degistirerek almistir.

Velhasil secere cikarmak zor degildir ama zorlastirilmistir bu ulke de nedense. Şu anda bile e-devlet uzerinden vukuatli nufus kayit ornegi alin kardesiniz yazmaz 3 sene oncesine kadar serbestti.

Giderek gecmisimizden koparilmaya calisiliyoruz. Mubadil ve muhacir atalarimizin goc pasaportlari dahi Ankara' da saklanmaktadir,alabilen aliyor alamayan da bekliyor. Mubadil dedelerimizin de tasfiye talepnamelerini ne kadar zorlamalar ile yanlis eksik dolduruturulduklari ya da zorla ellerinde ki tarlallarin ucuza sattirilip sonrasinda az bir miktar ile turkiyeye goc ettirilediklerini zaten sag olan mubadillerden dinlemistik.

Her neyse bu demek degildir ki bizler ogrenemeyecegiz soyumuzu. Elbet dogru ve duzgun olarak ortaya cikaracagiz arastirmaya devam ettikce !